Kordon Kanı Kök Hücre Depolaması

Doğumdan sonra kesilen kordon ve plasenta arasında kan kök hücrlerinden zengin kordon kanının depolanması son yıllarda oldukça gündemde olan ve çok sayıda tartışmaya neden olmuş bir konudur. Kan kök hücrelerinin ayrıştırılması ve takiben dondurularak saklanması 2000 li yıllardan sonra özellikle ülkemizde oldukça rağbet görmüş ve peşi sıra açılan kordon kanı bankaları ile büyük bir pazar yaratılmıştır. Ülkemizde kurulan kordon kanı bankaları kordon kanından elde edilen kök hücreleri yurt içinde veya yurt dışında saklamaktadır. İdeal olanı tam kan değil ayrıştırıldıktan sonra kök hücrelerin depolanmasıdır.

Kan kök hücreleri erişkin yaşamda kemik iliğinde bulunurlar ve kanın şekilli elemenlarının (kırmızı küreler, beyaz küreler, trombositler) yapımından sorumludurlar. Eğer herhangi bir şekilde kemik iliğinde kan yapımında bozukluk veya duraklama olursa ki bunun en sık görülen nedenleri kan kanserleri (lösemi) ve aplastik anemilerdir, kemik iliği nakli ile işlev geri döndürülebilir. Kemik iliği nakli için doku uyumu gösterilmis bir vericinin olması şarttır. İşte böyle bir durumda hastanın daha önce saklanmış kordon kanı kök hücreleri mevcut ise bunların kullanılma olasılığı gündeme gelir. Ancak kordon kanındaki kök hücre sayısı erişkin bir insanın kemik iliğini yeniden canlandırmak için genellikle yeterli değildir. Ayrıca kordon kanı kök hücreleri saklanmış olan birinin bunların kullanımı gerektirecek bir hastalığa yakalanma olasılığı 10000-15000'de birdir.

Kordon kanınından alınan kök hücrelerin kanın şekilli elemanları dışında diğer dokulara ve hatta organlara dönüştürülme olasılığı teorik olarak olsa da henüz bu konuda yeterli ilerleme ve sağlam veriler bulunmamaktadır. Kordon kanındaki kan kök hücreleri embryodan elde edilen ve her dokuya dönüşebilecek kök hücrelerenden farklıdır. Embryonik kök hücreler tüm dokulara dönüşme ve sonsuz bir şeklide kendini yenileme özelliğine sahipken kan kök hücreleri zaten bir dokuya dönüşmek için yönlenmiş olan hücrelerdir. Bu nedenle gelecekte bunlardan diğer dokuların geliştirilmesi daha zor görünmektedir. İşte kan kök hücrelrinin depolanması ancak bu olasılık gerçekleştiği takdirde anlam kazanancaktır.

Avrupa Topluluğu göbek kordon kanının anonim olarak yani herhangi bir ücret karşılığı olmadan toplanması ve depolanması görüşündedir. Bu şekilde kurulacak olan bir kordon kanı bankasından ihtiyaç halinde doku uyumu saptanan herkes yaralanma olasılığı bulacaktır. Ticari amamçlı kordon kanı depolanmasına sıcak bakılmamaktadır.

Kordon kanı depolamayı düşünen çiiftlere önerilerimiz şöyle olabilir:

Kordon kanı kök hücrelerinin depolanmasının kesin bir gerekliliği gösterilmiş değildir.Kordon kanı kök hücreleri bugünkü bilgi ve teknoloji ışığında sadece kan hastalıklarında kemik iliği nakli amaçlı kullanılabilmektedir. Bu durumda bile erişkin bir insanın kemik iliğini tamamen dolduracak yeterince kök hücre depolanmamaktadır.Kan kök hücrelerinin diğer organ ve dokulara dönüştürmek amacı ile yapılan çalışmalar halen devam etmektedir.

Uzun süreli saklama sonucunda kök hücrelerin hayatiyetinin nasıl etkilendiği bilinmemektedir.

Göbek kordonundan elde edilen kök hücrelerin depolanması halen deneysel bir işlem olarak kabul edilmeli ve buna göre karar verilmelidir.